آبشارهای خرم توسعه‌یافته شهری تاریخی در استان لرستان است که قدمتی چند هزار ساله دارد. این شهر دارای جذب های متنوعی از جمله آثار تاریخی و شخصیت زیبا و منحصر به شخص است. این شهر آب و هوای مطبوعی دارد که به ویژه در فصل بهار میزبان گردشگران زیادی از سراسر ایران است. شاپور اول ساسانی تا اوایل قرن هفتم هجری قمری. نام را تحول داد. به احتمال زیاد خرم توسعه‌یافته از قرن هشتم هجری قمری به نام کنونی تحول یافته است. خرم توسعه‌یافته به سرزمین آبشارها و چشمه های خروشان معروف است. این شهر تاریخی سرزمین قلعه ها و بناهای تاریخی چشمگیری است که از دوران های مختلف به جا مانده است. نام خرم توسعه‌یافته به سرسبزی و زیبایی این منطقه اشاره دارد. یکی از ویژگی های این منطقه سرسبزی و پاکی آن است که گردشگران زیادی را به اینجا می کشاند. خرم توسعه‌یافته در دره صفایی در حاشیه رودخانه خرم توسعه‌یافته قرار دارد.این شهر جایگاه زندگی تمدن های بسیاری از جمله کاسی ها، بابلی ها، ساسانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهان بوده است.خرم توسعه‌یافته شهر باستانی ایران است و آثار تاریخی این منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است و در این منطقه به وفور دیده می شود. قلعه فلک الافلاک 
قلعه فلک الافلاک یکی از معروف ترین آثار باستانی خرم توسعه‌یافته است که کمتر کسی نام این تاثیر تاریخی را شنیده است. این کاخ یکی از معروف ترین آثار تاریخی این شهر است که بر روی تپه ای باستانی در مرکز شهر قرار دارد. آغاز ساخت این بنای باستانی احیاناً به دوران سلطنت شاپور اول در قرن سوم میلادی باز می گردد. این کاخ در زمینی به مساحت 5300 متر مربع ساخته شده و دارای 8 برج، 300 دیوار و دو حیاط است که از مصالحی مشابه آجر، سنگ، خشت، آهک و ساروج ساخته شده است. این کاخ بر بالای سنگ ای ساخته شده است. نام فعلی آن به معنای سپهر سپهران در دوران قاجاریه به آن داده شده است. نام های دیگر این قلعه در متون تاریخی «قلعه شاپورخشات»، «صابر خشاط»، «دزبار» و «قلعه خرم توسعه‌یافته» است.قلعه فلک الافلاک در لیست آثار ملی به ثبت رسیده و بعدها به موزه فلک الافلاک تبدیل شده است که حاوی بخش هایی مشابه باستان شناسی، هنر سنتی و مردم شناسی است.2. پل شاپوری پل شاپوری که در گویش محلی به آن طاق پیل اشکسه می گویند، در خرم توسعه‌یافته در ضلع جنوبی قال فلک الافلق، بنای تاریخی وجود دارد و برخی دیگر از میراث فرهنگی کهن هستند. . ایران که به پل شاپوری معروف است. این پل در گویش محلی به «طاق پیل اشکاسه» معروف است. قدمت این پل تاریخی به دوران ساسانی می رسد و یکی از شاهکارهای هنر معماری آن دوران است. این پل در دوران خود راه ارتباطی غرب لرستان به شرق خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده است. این پل در ابتدا 230 متر طول و 19 طاق داشت که امروزه تنها 5 طاق آن باقی مانده است. مناره آجری در خرم توسعه‌یافته در گذشته به عنوان نقطه عطفی مورد استفاده قرار می گرفته استاین بنای استوانه ای آجری است که بر روی سکوی مکعبی در جنوب خرم توسعه‌یافته و در مجاورت قاضی توسعه‌یافته در داخل پارک شقایق ساخته شده و به مناره آجری معروف است. این مناره در دوران های قدیم به عنوان راهنما و برج دیده بانی برای راهنمایی و هدایت موکب هایی که از شهر می گذشتند و همچنین نگهبانی از شهر انجام می داد.به گفته برخی کارشناسان، این دوران مربوط به دوران دیلمیان است و در آن دوران ارتفاعی بالاتر بوده که اکنون به 30 متر می رسد.راه آمدن به پشت بام این مناره از راه 99 پله قرار گرفته در داخل است. از سقف آن می توان دنیای زیبایی را دید. مقبره بابا طاهر در این روستا آرامگاهی تاریخی وجود دارد که به عقیده اهالی روستا متعلق به بابا طاهر خواننده معروف لری و لکی است. مقبره بابا طاهر در مرکز شهر و در ضلع غربی کاخ فلک الافلاک قرار دارد که بسیاری بابا طاهر خرم توسعه‌یافته را با بابا طاهر آرین همدانی اشتباه می گیرند. در لرستان به افراد صالح «بابا» می گویند و ممکن است این قبر متعلق به یکی از آنها باشد. دوران ساخت این مقبره مربوط به دوران صفویه است. این تاثیر تاریخی دارای طرحی آسان متشکل از گنبد منزل و ورودی است. بنای اصلی این بقعه هشت ضلعی است که دارای گنبد است.مقبره بابا طاهر در زیر زمین و پوشیده از درختان قرار دارد. اما در حال حاضر چیزی باقی نمانده است در ضلع غربی این بقعه اتاق کوچکی از دوران هخامنشی وجود دارد و در آثار ملی ثبت شده است.5.گرداب بردینه (گرداب سنگی) گرداب سنگی که در زبان محلی گرداوب بردینه نامیده می شود یکی از جذب های شهر خرم توسعه‌یافته است.این بنای تاریخی در بخش مرکزی شهر خرم توسعه‌یافته و در بنای باستانی در داخل صحنه تختی قرار دارد. در این بنای سنگی آبنمای فصلی وجود دارد که گرداب آن را احاطه کرده است. از این چشمه برای آبیاری زمین های کشاورزی و آسیاب های آبی استفاده می شد. در فصل زمستان آب در این چشمه بالا آمده و منظره جالبی را ایجاد می کند. آسیاب گبری آسیاب از دیگر آثار تاریخی این شهرستان است که در جنوب خرم توسعه‌یافته در منطقه ای به نام حسین توسعه‌یافته واقع شده است. بر اساس تحقیقات باستان شناسی، این تاثیر تاریخی متعلق به دوران ساسانی است و تا دوران قاجار مورد استفاده بوده است. این بنای تاریخی در پلانی مستطیل شکل ساخته شده است و طول آن 26 متر، عرض 6 متر و ارتفاع بیش از 5 متر است. این تاثیر تاریخی در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است.دوش شکاف دوش شکاف یکی از آثار باستانی دوران صفویه است که در خرم ساخته شده است، بنای دوران صفویه حدود 800 متر مربع مساحت دارد و در این مراسم با گچبری های زیبا و آسان تزئین شده است. زیرگنبد.این دوش در نزدیکی صحنه گپ خرم توسعه‌یافته و در مرکز شهر قرار دارد و به آن گپ همام می گویند. آب مورد نیاز این دوش در قدیم از چاهی به نام «گور» یا «گاورو» در تون همام تأمین می شد. . این دوش متعلق به حسین خان ساکی است و در دوران ساخت پل گپ خرم توسعه‌یافته ساخته شده است. مسجد فراگیر خرم توسعه‌یافته مسجد فراگیر خرم توسعه‌یافته یکی از آثار تاریخی این شهر است که قدمت آن به اواخر قرن دهم می رسد. این مسجد تاریخی در سال 970 هجری قمری به دستور شاه پرور سلطان دختر آغوربک اتابکان لرستان ساخته شد. این مسجد در دوران های مختلف مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است تا اینکه با رواق در ضلع شرقی، طاق نما، گنبد و شبستان ستون دار به شکل امروزی رسیده است. در این مسجد سه کتیبه سنگی حاوی دستورات دوران صفویه وجود دارد. سنگ نبشته خرم آبادین تاثیر تاریخی قرن ششم هجری قمری است. و دوران سلطنت سلطان محمود بن مالک شاه سلجوقی و در خیابان شریعتی این شهر قرار دارد. در گویش محلی به این تاثیر تاریخی «برد پاشا» نیز می گویند.در چهار جهت این کتیبه کتیبه ای به خط کوفی و زبان پارسی وجود دارد که با بسم الله آغاز می شود و جمله «امیر ابوسعید برساق» است.امروزه این کتیبه در نزدیکی بزرگراه تهران به خوزستان یافت می شود.جذب های طبیعی خرم توسعه‌یافته خرم توسعه‌یافته به دلیل آبشارهای خروشان و زیبایش به شهر آبشارها نیز معروف است. آبشارها بخش مهمی از جذب های طبیعی این شهر هستند. این منطقه علاوه بر آبشارها دارای جذب های گردشگری طبیعی دیگری مشابه دریاچه ها و باغ ها نیز می باشد که در این بخت به معرفی برخی از آنها می پردازیم.دریاچه کیو دریاچه کیو به خاطر نگین های فیروزه ای رنگش معروف است.خرم توسعه‌یافته دریاچه اشتاین در شمال. در غرب لرستان واقع شده و به نگین های فیروزه ای خرم توسعه‌یافته معروف است که هر ساله میزبان گردشگران زیادی از سراسر کشور است. این دریاچه بیش از 7 هکتار وسعت و بین سه تا هفت متر اعماق دارد که زیستگاه انواع پرندگان مهاجر و بومی و آبزیان است. نام این دریاچه در زبان محلی به معنای آبی و آبی است. . در اطراف این دریاچه انواع امکانات و تجهیزات برای گردشگران فراهم است و این منطقه به مکانی عالی برای گردش‌کردن تبدیل شده است.راه آمدن به این آبشار در جاده الیگودرز استاین آبشار از کنار سنگ ها می گذرد و در دامنه های زاگرس جریان دارد و ارتفاع این آبشار حدود 70 متر است. و این ارتفاع زیاد سبب می شود که آب با هوا مخلوط شود و با فشار به سنگ برخورد کند که در عاقبت حباب های سفید رنگی به وجود آمد که رنگ آبشار را سفید کرده و به آبشار سفید معروف شد. در زبان محلی به آن آبشار آواسپید می گویند اطراف این آبشار زیبا مکانی طبیعی زیبا با کوه ها و سنگ ها، آب معدنی، گیاهان و جنگل هاست که سالانه گردشگران زیادی را از سراسر جهان به خود جذب کرده است. در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی خرم توسعه‌یافته، آبشار نوژیان بلندترین آبشار استان لرستان است. این آبشار در 40 کیلومتری جنوب شرقی خرم توسعه‌یافته قرار دارد و برای آمدن به آن باید کمی پیاده روی کنید.این آبشار 95 متر ارتفاع دارد و زیبایی آن در فصل بهار به اوج خود می رسد. وجود انواع گیاهان و درختان در اطراف این آبشار ترکیبی زیبا و تعجب انگیز از این منطقه ایجاد کرده است.آبشار عفرین نیز یکی از جذاب ترین مکان های خرم توسعه‌یافته است که در حاشیه جاده قرار دارد.بنابراین دسترسی به این آبشار زیاد آسان استاین آبشار در ابتدای سال به اوج خود می رسد و جلوه های تعجب انگیزی دارد. آبشار افرین در جاده خرم توسعه‌یافته به اندیمشک در شهرستان افرین است. آبشار گریتین هفت چشمه نیز نامیده می شود. آبشار اصلی در 50 کیلومتری خرم توسعه‌یافته و در مسیر سپید دشت قرار دارد. این آبشار 15 متر ارتفاع و 17 متر عرض دارد. این آبشار منظره‌ای شگفت برای دوستداران طبیعت است، صدای ریزش آب با نسیم مطبوع آسودگی خاصی را به شما هدیه می‌دهد. علاوه بر این آبشارها، استان لرستان دارای آبشارهای گوناگون دیگری از جمله آبشار کاکا رضا، بیشه و ورک است. مخمل کوه مخمل کوه یکی از زیباترین و طبیعی ترین مکان های خرم توسعه‌یافته است، مخمل کوه یکی از زیباترین و طبیعی ترین مکان های این منطقه است که به گل مخملی رنگش معروف است. این کوه در شمال شرقی خرم توسعه‌یافته قرار دارد. در تنگه ای به نام شبیخون در پارک جنگلی، آبشار محمل کوه وجود دارد. این منطقه به دلیل داشتن سرسبزی منحصر به شخص و گسترده به یک مقصد گردشگری تعجب انگیز تبدیل شده است.
قلعه فلک الافلاک یکی از معروف ترین آثار باستانی خرم توسعه‌یافته است که کمتر کسی نام این تاثیر تاریخی را شنیده است. این کاخ یکی از معروف ترین آثار تاریخی این شهر است که بر روی تپه ای باستانی در مرکز شهر قرار دارد. آغاز ساخت این بنای باستانی احیاناً به دوران سلطنت شاپور اول در قرن سوم میلادی باز می گردد. این کاخ در زمینی به مساحت 5300 متر مربع ساخته شده و دارای 8 برج، 300 دیوار و دو حیاط است که از مصالحی مشابه آجر، سنگ، خشت، آهک و ساروج ساخته شده است. این کاخ بر بالای سنگ ای ساخته شده است. نام فعلی آن به معنای سپهر سپهران در دوران قاجاریه به آن داده شده است. نام های دیگر این قلعه در متون تاریخی «قلعه شاپورخشات»، «صابر خشاط»، «دزبار» و «قلعه خرم توسعه‌یافته» است.قلعه فلک الافلاک در لیست آثار ملی به ثبت رسیده و بعدها به موزه فلک الافلاک تبدیل شده است که حاوی بخش هایی مشابه باستان شناسی، هنر سنتی و مردم شناسی است.2. پل شاپوری 
پل شاپوری که در گویش محلی به آن طاق پیل اشکسه می گویند، در خرم توسعه‌یافته در ضلع جنوبی قال فلک الافلق، بنای تاریخی وجود دارد و برخی دیگر از میراث فرهنگی کهن هستند. . ایران که به پل شاپوری معروف است. این پل در گویش محلی به «طاق پیل اشکاسه» معروف است. قدمت این پل تاریخی به دوران ساسانی می رسد و یکی از شاهکارهای هنر معماری آن دوران است. این پل در دوران خود راه ارتباطی غرب لرستان به شرق خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده است. این پل در ابتدا 230 متر طول و 19 طاق داشت که امروزه تنها 5 طاق آن باقی مانده است. مناره آجری 
در خرم توسعه‌یافته در گذشته به عنوان نقطه عطفی مورد استفاده قرار می گرفته استاین بنای استوانه ای آجری است که بر روی سکوی مکعبی در جنوب خرم توسعه‌یافته و در مجاورت قاضی توسعه‌یافته در داخل پارک شقایق ساخته شده و به مناره آجری معروف است. این مناره در دوران های قدیم به عنوان راهنما و برج دیده بانی برای راهنمایی و هدایت موکب هایی که از شهر می گذشتند و همچنین نگهبانی از شهر انجام می داد.به گفته برخی کارشناسان، این دوران مربوط به دوران دیلمیان است و در آن دوران ارتفاعی بالاتر بوده که اکنون به 30 متر می رسد.راه آمدن به پشت بام این مناره از راه 99 پله قرار گرفته در داخل است. از سقف آن می توان دنیای زیبایی را دید. مقبره بابا طاهر در این روستا آرامگاهی تاریخی وجود دارد که به عقیده اهالی روستا متعلق به بابا طاهر خواننده معروف لری و لکی است. مقبره بابا طاهر در مرکز شهر و در ضلع غربی کاخ فلک الافلاک قرار دارد که بسیاری بابا طاهر خرم توسعه‌یافته را با بابا طاهر آرین همدانی اشتباه می گیرند. در لرستان به افراد صالح «بابا» می گویند و ممکن است این قبر متعلق به یکی از آنها باشد. دوران ساخت این مقبره مربوط به دوران صفویه است. این تاثیر تاریخی دارای طرحی آسان متشکل از گنبد منزل و ورودی است. بنای اصلی این بقعه هشت ضلعی است که دارای گنبد است.مقبره بابا طاهر در زیر زمین و پوشیده از درختان قرار دارد. اما در حال حاضر چیزی باقی نمانده است در ضلع غربی این بقعه اتاق کوچکی از دوران هخامنشی وجود دارد و در آثار ملی ثبت شده است.5.گرداب بردینه (گرداب سنگی) 
گرداب سنگی که در زبان محلی گرداوب بردینه نامیده می شود یکی از جذب های شهر خرم توسعه‌یافته است.این بنای تاریخی در بخش مرکزی شهر خرم توسعه‌یافته و در بنای باستانی در داخل صحنه تختی قرار دارد. در این بنای سنگی آبنمای فصلی وجود دارد که گرداب آن را احاطه کرده است. از این چشمه برای آبیاری زمین های کشاورزی و آسیاب های آبی استفاده می شد. در فصل زمستان آب در این چشمه بالا آمده و منظره جالبی را ایجاد می کند. آسیاب گبری آسیاب از دیگر آثار تاریخی این شهرستان است که در جنوب خرم توسعه‌یافته در منطقه ای به نام حسین توسعه‌یافته واقع شده است. بر اساس تحقیقات باستان شناسی، این تاثیر تاریخی متعلق به دوران ساسانی است و تا دوران قاجار مورد استفاده بوده است. این بنای تاریخی در پلانی مستطیل شکل ساخته شده است و طول آن 26 متر، عرض 6 متر و ارتفاع بیش از 5 متر است. این تاثیر تاریخی در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است.دوش شکاف 
دوش شکاف یکی از آثار باستانی دوران صفویه است که در خرم ساخته شده است، بنای دوران صفویه حدود 800 متر مربع مساحت دارد و در این مراسم با گچبری های زیبا و آسان تزئین شده است. زیرگنبد.این دوش در نزدیکی صحنه گپ خرم توسعه‌یافته و در مرکز شهر قرار دارد و به آن گپ همام می گویند. آب مورد نیاز این دوش در قدیم از چاهی به نام «گور» یا «گاورو» در تون همام تأمین می شد. . این دوش متعلق به حسین خان ساکی است و در دوران ساخت پل گپ خرم توسعه‌یافته ساخته شده است. مسجد فراگیر خرم توسعه‌یافته مسجد فراگیر خرم توسعه‌یافته یکی از آثار تاریخی این شهر است که قدمت آن به اواخر قرن دهم می رسد. این مسجد تاریخی در سال 970 هجری قمری به دستور شاه پرور سلطان دختر آغوربک اتابکان لرستان ساخته شد. این مسجد در دوران های مختلف مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است تا اینکه با رواق در ضلع شرقی، طاق نما، گنبد و شبستان ستون دار به شکل امروزی رسیده است. در این مسجد سه کتیبه سنگی حاوی دستورات دوران صفویه وجود دارد. سنگ نبشته خرم آبادین تاثیر تاریخی قرن ششم هجری قمری است. و دوران سلطنت سلطان محمود بن مالک شاه سلجوقی و در خیابان شریعتی این شهر قرار دارد. در گویش محلی به این تاثیر تاریخی «برد پاشا» نیز می گویند.در چهار جهت این کتیبه کتیبه ای به خط کوفی و زبان پارسی وجود دارد که با بسم الله آغاز می شود و جمله «امیر ابوسعید برساق» است.امروزه این کتیبه در نزدیکی بزرگراه تهران به خوزستان یافت می شود.جذب های طبیعی خرم توسعه‌یافته خرم توسعه‌یافته به دلیل آبشارهای خروشان و زیبایش به شهر آبشارها نیز معروف است. آبشارها بخش مهمی از جذب های طبیعی این شهر هستند. این منطقه علاوه بر آبشارها دارای جذب های گردشگری طبیعی دیگری مشابه دریاچه ها و باغ ها نیز می باشد که در این بخت به معرفی برخی از آنها می پردازیم.دریاچه کیو 
دریاچه کیو به خاطر نگین های فیروزه ای رنگش معروف است.خرم توسعه‌یافته دریاچه اشتاین در شمال. در غرب لرستان واقع شده و به نگین های فیروزه ای خرم توسعه‌یافته معروف است که هر ساله میزبان گردشگران زیادی از سراسر کشور است. این دریاچه بیش از 7 هکتار وسعت و بین سه تا هفت متر اعماق دارد که زیستگاه انواع پرندگان مهاجر و بومی و آبزیان است. نام این دریاچه در زبان محلی به معنای آبی و آبی است. . در اطراف این دریاچه انواع امکانات و تجهیزات برای گردشگران فراهم است و این منطقه به مکانی عالی برای گردش‌کردن تبدیل شده است.راه آمدن به این آبشار در جاده الیگودرز استاین آبشار از کنار سنگ ها می گذرد و در دامنه های زاگرس جریان دارد و ارتفاع این آبشار حدود 70 متر است. و این ارتفاع زیاد سبب می شود که آب با هوا مخلوط شود و با فشار به سنگ برخورد کند که در عاقبت حباب های سفید رنگی به وجود آمد که رنگ آبشار را سفید کرده و به آبشار سفید معروف شد. در زبان محلی به آن آبشار آواسپید می گویند اطراف این آبشار زیبا مکانی طبیعی زیبا با کوه ها و سنگ ها، آب معدنی، گیاهان و جنگل هاست که سالانه گردشگران زیادی را از سراسر جهان به خود جذب کرده است. در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی خرم توسعه‌یافته، آبشار نوژیان بلندترین آبشار استان لرستان است. این آبشار در 40 کیلومتری جنوب شرقی خرم توسعه‌یافته قرار دارد و برای آمدن به آن باید کمی پیاده روی کنید.این آبشار 95 متر ارتفاع دارد و زیبایی آن در فصل بهار به اوج خود می رسد. وجود انواع گیاهان و درختان در اطراف این آبشار ترکیبی زیبا و تعجب انگیز از این منطقه ایجاد کرده است.آبشار عفرین نیز یکی از جذاب ترین مکان های خرم توسعه‌یافته است که در حاشیه جاده قرار دارد.بنابراین دسترسی به این آبشار زیاد آسان استاین آبشار در ابتدای سال به اوج خود می رسد و جلوه های تعجب انگیزی دارد. آبشار افرین در جاده خرم توسعه‌یافته به اندیمشک در شهرستان افرین است. آبشار گریتین هفت چشمه نیز نامیده می شود. آبشار اصلی در 50 کیلومتری خرم توسعه‌یافته و در مسیر سپید دشت قرار دارد. این آبشار 15 متر ارتفاع و 17 متر عرض دارد. این آبشار منظره‌ای شگفت برای دوستداران طبیعت است، صدای ریزش آب با نسیم مطبوع آسودگی خاصی را به شما هدیه می‌دهد. علاوه بر این آبشارها، استان لرستان دارای آبشارهای گوناگون دیگری از جمله آبشار کاکا رضا، بیشه و ورک است. مخمل کوه 
مخمل کوه یکی از زیباترین و طبیعی ترین مکان های خرم توسعه‌یافته است، مخمل کوه یکی از زیباترین و طبیعی ترین مکان های این منطقه است که به گل مخملی رنگش معروف است. این کوه در شمال شرقی خرم توسعه‌یافته قرار دارد. در تنگه ای به نام شبیخون در پارک جنگلی، آبشار محمل کوه وجود دارد. این منطقه به دلیل داشتن سرسبزی منحصر به شخص و گسترده به یک مقصد گردشگری تعجب انگیز تبدیل شده است.
