بزرگترین مرکز علمی و پزشکی جهان در زمانه باستان شهر جندی شاپور بوده که امروزه به یکی از جذب های استان خوزستان تبدیل شده می باشد. در ادامه سعی می کنیم جندی شاپور را که به‌جامانده حکومت ساسانی می باشد معرفی کنیم. جایگاه جغرافیایی جندی شاپوریکی یکی از مکان های معروف شهرستان دزفول جندی شاپور می باشد که در استان خوزستان و در کنار رودخانه کارون و در روستای شاه توسعه‌یافته واقع شده می باشد. در زمانه صفویه به دستور فتحعلی خان که حاکم وقت خوزستان بود، روستایی به نام شاه توسعه‌یافته بر روی خرابه های جندی شاپور ساخته شد. همچنین شهرهای امروزی مشابه شوش بخت شرقی آن، دزفول بخت جنوب شرقی آن و شوشتر بخت شمال غربی آن در آن زمانه مناطق مسکونی به نام نیلاب یا به قول خوزی ها نیلات بوده می باشد.
شهر جندی شاپور به دستور شاپوریکام ساسانی ساخته شد
شهر جندی شاپور به دستور شاپوریکام ساسانی ساخته شدساخت جندی شاپور یکی از مهم ترین شهرهای دوران ساسانی، جندی شاپور بود که به دستور شاپور اول، پادشاه دولت ساسانی، در قرن سوم میلادی ساخته شد. جندی شاپور که به گندی شاپور نیز معروف می باشد، با دیوارهای محافظ مستحکم در اطراف و نزدیک کشورهای مهم آن زمانه، از نظر جغرافیایی یکی از مهم ترین شهرهای دوران ساسانیان بوده می باشد.این شهر به دستور شاپور اول، پادشاه مقتدر ساسانی در قرن سوم میلادی ساخته شد. در پایان سال 259 م. سی، شاپور اول در نبردی به نام ادسا (در منطقه‌ای در جنوب ترکیه امروزی) پیروز شد ارتش روم را به فرماندهی والرین امپراتور روم شکست دهد. در این نبرد شهر انطاکیه یکی از شهرهای مهم امپراتوری روم در آن زمانه آسیب زیادی دید و والریانوس به همراه سربازان زیادی به اسارت ایرانیان درآمد و پس از توفیق در این نبرد شاپور اول، او که جذب زیبایی های شهر شده بود تصمیم گرفت شهری مشابه در ایران بسازد. در این راه از زندانیان رومی که به معماری رومی مسلط داشتند استفاده کرد. برای ساختن شهر منطقه ای را انتخاب کرد که مکان تجمع لشکریان شاپور (نیلات) بود. او سپس شهری بر اساس سبک معماری هیپوداموس (دانشمند یونانی قرن پنجم قبل از میلاد) در آن نقطه ساخت. دانشگاه جندی شاپور
دانشگاه جندی شاپورشهر جندی شاپور همزمان ساخته شدند، قدیمی ترین دانشگاه خاورمیانه.ساخت دانشگاه جندی شاپور همزمان با ساخت شهر یکی از ویژگی های منحصر به شخص جندی شاپور بود. .این دانشگاه که توسط شاپور اول ساخته شده می باشد یکی از قدیمی ترین دانشگاه های خاورمیانه به شمار می رود که قدمت آن به قرن هفدهم باز می گردد.به دستور شاه دانشمندانی از شاخه های مختلف به ویژه پزشکان را به این شهر آوردند و مقدار زیادی کتاب یونانی را نیز به زبان پهلوی ترجمه کردند. اقدامات شاه برای توسعه این دانشگاه، کتابخانه این دانشگاه را به بهترین مرکز تحقیقاتی زمانه خود تبدیل کرد. جندی شاپور در زمانه خسرو انوشیروان پیشرفت زیادی کرد و توسعه جندی شاپور اول پادشاه وقت ساسانیان به شهر جندی شاپور توجه ویژه ای داشت به طوری که این شهر به یک منطقه تجاری و اقتصادی تبدیل شد. در کمتر از 10 سال . در خارج از شهر مزارع نیشکر، گندم و جو ایجاد کردند و سطح زیر کشت این محصولات را به حدی گسترش دادند که بازرگانان محصولات این مزارع را به سراسر ایران می فرستادند، به طوری که کار برای کارگران طولی نمی کشید. ، سرمایه گذاران و طبقه‌ها مختلف مردم به این شهر مهاجرت کردند. با مهاجرت مردم، جمعیت جندی شاپور افزایش یافت. جندی شاپور در قرن دوم هجری توسط رومیان محاصره شد. اقدامات خسرو انوشیروان در زمانه خسرو انوشیروان دادگر شهر جندی شاپور زیاد رونق یافت، زیرا در آن زمانه بیمارستانی در این شهر تأسیس شد، مدرسه دارو. رشد و نمو زیادی پیدا کرد و به دستور انوشیروان هند و یونان پزشکانی را برای معالجه بیماران استخدام کردند.گسترش کار ترجمه آثار علمی و ادبی به زبان پهلوی از دیگر اقدامات انوشیروان بود. همچنین در زمانه او کتاب‌های زیادی از زبان‌های هندی، یونانی و سریانی به پهلوی ترجمه شد که البته عواملی مشابه وقایع تاریخی در رشد و توسعه جندی شاپور اثرگذار بوده می باشد. به عنوان مانند، ششمین امپراتور روم شرقی در سال 489 پس از میلاد. مرکز مذهبی و پزشکی نسطوریان را در ادسا به دستور پاپ روز بیکاری کرد و همین امر سبب شد که پزشکان نسطوری به جندی شاپور بیایند. همچنین در سال 529 پس از میلاد به دلیل بسته بودن نینانوس به روی نوافلاطونیان، آکادمی آتن روز بیکاری شد و این امر سبب شد هفت حکیم نوافلاطونی به جندی شاپور بیایند. زوال جندی شاپور در قرن چهارم میلادی اتفاق افتاد. ج- بخشی از وقایع مهم جندی شاپور جندی شاپور در قرن چهارم میلادی در زمانه شاپور دوم توسط رومیان محاصره شد و بخشی از آن را ویران کردند.بدین غرض، هنگامی که شاپور دوم رومیان را شکست داد، سزار روم را تصرف کرد و او را به ارمغان آورد تا از کشورش زمینی بیاورد تا حصار شهر را اصلاح کند و برای جبران خسارتی که به نخل های این شهر داخل کرده بود، داده شود. در عوض یک درخت زیتون هر درخت نخل می کارد• انوشک زاد پسر انوشیروان که مادرش مسیحی بود بر پدرش قیام کرد و برای این کار لشکری از مسیحیان برپا کرد و سعی کرد با پدرش بجنگد که از انوشیروان شکست خورد. • از دیگر وقایع تاریخی می توان به ورود اسلام به این شهر اشاره کرد. این واقعه بدون جنگ و خونریزی رخ داد و یکی از مهم ترین رویدادهای عصر ساسانیان به شمار می رفت. در سال 18 م. ح.، ارتش بصره خوزستان را تصرف کرد و شهر جندی شاپور را محاصره کرد، اما مردم آن منطقه مقاومت کردند و از بصره پشتیبانی کردند، اجازه ورود به بصره داده نشد، در همین حال، یکی از اسیران ایرانی اعتمادنامه تهیه کرد و آن را به یک قبضه بست. پست کرد و به داخل شهر انداخت. مردم شهر گمان نمی کردند که این نامه از جهت اعراب باشد و به همین دلیل دروازه شهر را باز کردند. درها را باز کردند که این امانت نامه از اعراب می باشد. سپاه عرب پس از ورود به شهر این منشور امانت را گرامی داشت و مردم جندی شاپور پرداخت جزیه را پذیرفتند و بدین ترتیب اسلام بدون جنگ و خونریزی داخل جندی شاپور شد. .انحطاط شهر جندی شاپورتا در ابتدا خلافت عباسی، جندی شاپور جایگاه خود را از هر نظر حفظ کرد.پزشکان و دانشمندان نسطوری از خاندان بختیشو در شهر جندی شاپور زندگی می کردند. در آن زمانه هارون الرشید به یکی از اعضای خانواده بختیشو دستور داد تا بیمارستانی مشابه بیمارستان جندی شاپور در بغداد تأسیس کند. این مشکل سبب شد تا پزشکان و امکانات دانشگاه و بیمارستان جندی شاپور به بغداد منتقل شوند. با انتقال خدمت‌ها و پزشکان به بیمارستان بغداد در زمانه خلافت عباسی سبب رشد و توسعه شهر بغداد و در عین حال بر اهمیت و رونق آن افزوده شد و از سربازان شاپور کاسته شد. افول جندی شاپور در واقع از قرن چهارم هجری ابتدا شد. نظر دیگران در مورد جندی شاپور در اولین کتاب جغرافیا به نام حدود العلم و به زبان پارسی جمله شده می باشد که در مورد جندی شاپور شهری توسعه‌یافته و دارای برکات زیاد می باشد. نظر مجدیسی جغرافی دان مسلمان قرن چهارم میلادی. ج، این می باشد که جندی شاپور سلطان و مرکز خوزستان می باشد و ساکنان آن را سنی مذهب می‌داند و در اظهارات خود تصریح می‌کند که این شهر دارای کارگاه‌های بافندگی و ریسندگی انبوه بوده می باشد. و شکر زیادی در آنجا تولید و به خراسان صادر می شد.
جندی شاپور در زمانه خسرو انوشیروان پیشرفت زیادی کرد و توسعه جندی شاپور اول پادشاه وقت ساسانیان به شهر جندی شاپور توجه ویژه ای داشت به طوری که این شهر به یک منطقه تجاری و اقتصادی تبدیل شد. در کمتر از 10 سال . در خارج از شهر مزارع نیشکر، گندم و جو ایجاد کردند و سطح زیر کشت این محصولات را به حدی گسترش دادند که بازرگانان محصولات این مزارع را به سراسر ایران می فرستادند، به طوری که کار برای کارگران طولی نمی کشید. ، سرمایه گذاران و طبقه‌ها مختلف مردم به این شهر مهاجرت کردند. با مهاجرت مردم، جمعیت جندی شاپور افزایش یافت.
جندی شاپور در قرن دوم هجری توسط رومیان محاصره شد. اقدامات خسرو انوشیروان در زمانه خسرو انوشیروان دادگر شهر جندی شاپور زیاد رونق یافت، زیرا در آن زمانه بیمارستانی در این شهر تأسیس شد، مدرسه دارو. رشد و نمو زیادی پیدا کرد و به دستور انوشیروان هند و یونان پزشکانی را برای معالجه بیماران استخدام کردند.گسترش کار ترجمه آثار علمی و ادبی به زبان پهلوی از دیگر اقدامات انوشیروان بود. همچنین در زمانه او کتاب‌های زیادی از زبان‌های هندی، یونانی و سریانی به پهلوی ترجمه شد که البته عواملی مشابه وقایع تاریخی در رشد و توسعه جندی شاپور اثرگذار بوده می باشد. به عنوان مانند، ششمین امپراتور روم شرقی در سال 489 پس از میلاد. مرکز مذهبی و پزشکی نسطوریان را در ادسا به دستور پاپ روز بیکاری کرد و همین امر سبب شد که پزشکان نسطوری به جندی شاپور بیایند. همچنین در سال 529 پس از میلاد به دلیل بسته بودن نینانوس به روی نوافلاطونیان، آکادمی آتن روز بیکاری شد و این امر سبب شد هفت حکیم نوافلاطونی به جندی شاپور بیایند. 
زوال جندی شاپور در قرن چهارم میلادی اتفاق افتاد. ج- بخشی از وقایع مهم جندی شاپور جندی شاپور در قرن چهارم میلادی در زمانه شاپور دوم توسط رومیان محاصره شد و بخشی از آن را ویران کردند.بدین غرض، هنگامی که شاپور دوم رومیان را شکست داد، سزار روم را تصرف کرد و او را به ارمغان آورد تا از کشورش زمینی بیاورد تا حصار شهر را اصلاح کند و برای جبران خسارتی که به نخل های این شهر داخل کرده بود، داده شود. در عوض یک درخت زیتون هر درخت نخل می کارد• انوشک زاد پسر انوشیروان که مادرش مسیحی بود بر پدرش قیام کرد و برای این کار لشکری از مسیحیان برپا کرد و سعی کرد با پدرش بجنگد که از انوشیروان شکست خورد. • از دیگر وقایع تاریخی می توان به ورود اسلام به این شهر اشاره کرد. این واقعه بدون جنگ و خونریزی رخ داد و یکی از مهم ترین رویدادهای عصر ساسانیان به شمار می رفت. در سال 18 م. ح.، ارتش بصره خوزستان را تصرف کرد و شهر جندی شاپور را محاصره کرد، اما مردم آن منطقه مقاومت کردند و از بصره پشتیبانی کردند، اجازه ورود به بصره داده نشد، در همین حال، یکی از اسیران ایرانی اعتمادنامه تهیه کرد و آن را به یک قبضه بست. پست کرد و به داخل شهر انداخت. مردم شهر گمان نمی کردند که این نامه از جهت اعراب باشد و به همین دلیل دروازه شهر را باز کردند. درها را باز کردند که این امانت نامه از اعراب می باشد. سپاه عرب پس از ورود به شهر این منشور امانت را گرامی داشت و مردم جندی شاپور پرداخت جزیه را پذیرفتند و بدین ترتیب اسلام بدون جنگ و خونریزی داخل جندی شاپور شد. .انحطاط شهر جندی شاپورتا در ابتدا خلافت عباسی، جندی شاپور جایگاه خود را از هر نظر حفظ کرد.پزشکان و دانشمندان نسطوری از خاندان بختیشو در شهر جندی شاپور زندگی می کردند. در آن زمانه هارون الرشید به یکی از اعضای خانواده بختیشو دستور داد تا بیمارستانی مشابه بیمارستان جندی شاپور در بغداد تأسیس کند. این مشکل سبب شد تا پزشکان و امکانات دانشگاه و بیمارستان جندی شاپور به بغداد منتقل شوند. با انتقال خدمت‌ها و پزشکان به بیمارستان بغداد در زمانه خلافت عباسی سبب رشد و توسعه شهر بغداد و در عین حال بر اهمیت و رونق آن افزوده شد و از سربازان شاپور کاسته شد. افول جندی شاپور در واقع از قرن چهارم هجری ابتدا شد. نظر دیگران در مورد جندی شاپور در اولین کتاب جغرافیا به نام حدود العلم و به زبان پارسی جمله شده می باشد که در مورد جندی شاپور شهری توسعه‌یافته و دارای برکات زیاد می باشد. نظر مجدیسی جغرافی دان مسلمان قرن چهارم میلادی. ج، این می باشد که جندی شاپور سلطان و مرکز خوزستان می باشد و ساکنان آن را سنی مذهب می‌داند و در اظهارات خود تصریح می‌کند که این شهر دارای کارگاه‌های بافندگی و ریسندگی انبوه بوده می باشد. و شکر زیادی در آنجا تولید و به خراسان صادر می شد.
